Kripto para kavramı son yıllarda hayatımıza hızla girdi. Ancak Bitcoin ya da Ethereum gibi coin’leri duymak başka, bu varlıklarla işlem yapmak bambaşka. Eğer sen de kripto dünyasına keşfetmeyi düşünüyorsan ilk adımlarından biri mutlaka bir kripto para borsası hakkında bilgi almak olmalı. Peki kripto para borsası nedir, nasıl çalışır? Güvenli midir? Bu içerikte kripto borsaları ile ilgili aklına takılabilecek tüm soruları kapsamlı şekilde açıklayacağız.
Kripto Para Borsası Nedir?
Kripto para, kriptografi ile güvence altına alınan bir para birimidir. Başka bir ifadeyle; dijital olan ve işlemleri güvence altına almak için kriptografi kullanan bir tür paradır. İlk kripto para birimi olan Bitcoin, 2009 yılında kurulduğu günden bu yanan popülerliğini koruyor. Bu tür kripto para birimlerine olan ilginin çoğu, kâr amacıyla ticaret yapmaktan geliyor. Kripto paraların merkezi bir otoritesi yok. Bunun yerine işlemleri kaydetmek vs. için merkezi olmayan bir sistem kullanıyor. Gerçek dünyada taşınan ve değiştirilen fiziksel para yerine, kripto paralar ile yapılan işlemler yalnızca dijital ortamda gerçekleşiyor. Bunların alım satımının yapıldığı piyasalara ise kripto para borsası diyoruz. Geleneksel hisse senedi gibi kripto para borsaları da katılımcıların kripto para ticareti yapabildiği platformlardır. Bu platformlar aracılığıyla Bitcoin, Ether, Solana gibi dijital paraları satın alabilir, farklı coin’ler arasında takas yapabilir ya da dolar, euro gibi itibari para birimlerinden kriptoya geçiş sağlayabilirsin.
Kripto Para Nasıl Çalışır?
Kripto para piyasası iyi anlamak için kripto paraların çalışma prensibini de bilmek gerekiyor. Kripto paralar, tüm işlemlerin güncellendiği “blok zinciri” adı verilen dağıtılmış bir veritabanı mekanizmasında çalışıyor. İngilizce “blockchain” olarak isimlendirilen blok zinciri teknolojisi, verileri tarih sırasına göre birbirine zincir gibi bağlanmış bloklar hâlinde saklıyor. Her bir blokta kayıt defterine işlenecek verinin yanı sıra kaydedildiği zamanı gösteren bilgiler yer alıyor. Bu veriler herkesin görebileceği bir şekilde kaydediliyor. İsteyen herkes kayıt defterinin bir kopyasına sahip olabiliyor. Bu da blok zinciri kayıtlarının tek bir merkeze bağlı olmadan, yani merkeziyetsiz bir şekilde saklanmasını sağlıyor. İşte kripto paralar böyle bir teknolojinin içerisinde çalışıyor. Kripto paralar, karmaşık matematiksel problemleri çözmek için çok yüksek bilgisayar donanımı kullanan kişiler tarafından bulunuyor. Bu kişilere “madenci” deniyor. Kullanıcılar bunun yanı sıra kripto paraları aracı kurumlardan satın alabilir, ardından kriptografik cüzdanlar kullanarak saklayabilir ve harcayabilir.
Merkezi ve Merkeziyetsiz Kripto Borsaları: CEX vs DEX
Kripto borsaları esas olarak iki kategoriye ayrılıyor: Merkezi (CEX – Centralized Exchanges) ve Merkeziyetsiz (DEX – Decentralized Exchanges) borsalar.
Merkezi Borsalar (CEX)
Merkezi borsa, geleneksel borsalara benzer şekilde çalışıyor. Borsa, her hesap ve bu hesapların işlemleri üzerinde tam kontrol sağlayan merkezi bir otorite tarafından işletiliyor. Merkezi bir borsadaki tüm işlemlerin borsa tarafından onaylanması gerekiyor. Bu borsaların pek çok avantajı var. Örneğin likidite. Bir varlığın likiditesi, çok fazla fiyat hareketi ve değer kaybı olmadan satılabilme kabiliyeti demek. Ayrıca likidite, çeşitli piyasa manipülasyonlarına karşı güvenliği sağlamak için esastır. Merkezi borsalar, diğer borsa türlerinden daha fazla likiditeye sahip olduğu için bu anlamda öne çıkıyor. Bunun yanı sıra çoğu merkezi borsa, kullanıcının oturum açma bilgilerini kaybetmesi durumunda hesap kurtarma seçenekleri sunuyor. Birkaç dezavantaj da var. Örneğin merkezi borsalar günde milyarlarca işlemden sorumlu ve kullanıcı verilerini merkezi sunucularda depoluyor. Hacker’lar yalnızca bu sebepten dolayı bile merkezi borsaları diğer kripto para ticareti platformlarına tercih edebiliyor. Ayrıca bazı merkezi borsalar, işlem hacmini manipüle ettiği iddiasıyla suçlanabiliyor.
Merkeziyetsiz Borsalar (DEX)
Merkezi borsaların aksine Merkeziyetsiz borsa, kamuya açık özerk merkezi olmayan uygulamalar olarak hareket ediyor. Katılımcıların merkezi bir otorite olmadan kripto para ticareti yapmalarına olanak tanıyor. Burada aracı yok. Sadece sen ve akıllı kontratlar var. DEX’ler merkezi olmadığı için kullanıcılar özel anahtarlarını ve dijital varlıklarını tamamen kendileri kontrol ediyorlar. Ancak en iyi merkeziyetsiz borsa bile düşük likidite sorunuyla karşı karşıyadır. Düşük likidite ise merkezi olmayan bir borsada piyasaları manipüle etmeyi kolaylaştırabilir.
Kripto Borsaları Nasıl Çalışır?
Kripto para da olsa sonuçta bir borsadan söz ediyoruz. Dolayısıyla kripto para borsalarının çalışma mantığı da temelde arz ve talebe dayanıyor. Kullanıcılar alım veya satım emri veriyor. Birisi 1 Bitcoin’i 60 bin dolardan satmak istiyorsa ve bir başkası aynı fiyattan almak istiyorsa, bu iki emir eşleşiyor ve işlem anında gerçekleşiyor. Borsalar bu eşleşmeleri sağlamak için emir defteri (order book) kullanıyor. Burada, alıcı ve satıcıların fiyat teklifleri yer alıyor. Piyasa emirleri anında işleme alınırken, limit emirleri belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında gerçekleşir. Bazı borsalarda otomatik alım-satım yapmayı sağlayan kripto para bot sistemleri de var. Vadeli işlemler, kaldıraçlı işlemler ise daha gelişmiş işlem becerileri sunuyor.
İstersen Emir Tipleri Nelerdir? başlıklı yazımızı da okuyabilirsin.
Kripto Para Borsasına Kayıt İşlemleri
Genellikle adımlar birbiriyle benzerlik gösteriyor. Önce güvenilir, onaylı bir borsa seçmek gerekiyor. Daha sonra e-posta veya telefon yoluyla kaydolmak, şifre belirlemek, KYC doğrulaması yapmak, para yatırmak, cüzdan adresini kontrol etmek ve işlemlere başlamak gerekiyor.
Kripto Para Borsasının Kahramanı: BitHero
Bugün dünya genelinde yüzlerce kripto borsası faaliyet gösteriyor. İşlem hacmi, güvenlik, kullanıcı sayısı gibi kriterlere göre öne çıkan borsalardan biri de BitHero… BitHero, Türk lirası ile kripto para alınıp satılabilen bir kripto para borsasıdır. Kripto varlıkların alım satımını kolay, güvenli ve erişilebilir hale getirmek için 2024 yılında faaliyetlerine başlayan Türkiye merkezli BitHero, büyüyen kripto varlık dünyasında üyelerine uçtan uca en iyi çözümleri sunuyor. 6 milyondan fazla kullanıcıyla yüksek likidite sunan borsa, 7/24 canlı destek gibi çok önemli hizmetlere sahip.
Kripto Para Borsasında Hangi Varlıklar İşlem Görüyor?
Kripto borsası deyince akla sadece coin’ler gelmesin. Bir kripto para borsasında sadece Bitcoin değil, yüzlerce farklı kripto para birimi işlem görebilir. Bu coin’ler genel olarak üçe ayrılır:
- Coin: Kendi blok zinciri olanlar (BTC, ETH, SOL gibi)
- Token: Başka bir blok zinciri üzerinde olanlar (USDT, UNI, MATIC)
- Stablecoin: Fiyatı dolar veya euro gibi itibari para birimlerine sabitlenmiş varlıklar (USDT, USDC)
Ayrıca NFT’ler, metaverse token’ları, oyun içi varlıklar ve DeFi token’ları gibi daha spesifik ürünler de işlem görebilir.
Kripto Borsalarında ve Güvenlik
Kripto paralar genellikle blok zinciri teknolojisi kullanılarak oluşturuluyor. Blok zinciri, yukarıda da dediğimiz gibi işlemlerin tarihli olarak “bloklara” kaydedilme şeklidir. Oldukça teknik bir işlemdir ancak hacker’ların kurcalamasının zor olduğu dijital bir kripto para birimi işlem defteridir. Ek olarak, işlemler iki faktörlü kimlik doğrulama ile yapılıyor. Örneğin bir işlem başlatmak için bir kullanıcı adı ve parola girmen istenebilir. Ardından cep telefonuna gönderilen bir kimlik doğrulama kodu girmen gerekebilir. Sanal paraların değeri tamamen arz ve talep üzerine şekilleniyor. Bu, yatırımcılar için önemli kazançlar veya büyük kayıplar doğurabilir. Ayrıca kripto para yatırımları, hisse senetleri, tahviller ve yatırım fonları gibi geleneksel finansal ürünlere göre çok daha az düzenleyici korumaya tabidir. Kripto borsalarına girerken ilgili borsanın geçmişini araştırmak, lisans ve regülasyon, kullanıcı sayısı, komisyon oranları gibi faktörleri göz önünde bulundurmakta yarar var.
Kripto Borsalarının Geleceği
Dijital varlıkların kullanım alanı genişliyor. Neredeyse her gün dijital dünyada yeni bir haber karşımıza çıkıyor. Bunlar oldukça kripto borsalarının da rolü büyüyor. Bugün sadece bir alım-satım platformu değil; aynı zamanda yatırım, NFT işlemleri gibi pek çok farklı işleve sahip yapılardan söz ediyoruz. Önümüzdeki yıllarda regülasyonların da oturmasıyla birlikte daha güvenli ve kurumsal borsa modelleri ortaya çıkması bekleniyor.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan bu içerik, genel anlamda bilgi vermeyi amaçlamakta olup; bu içeriğin, müşterilerin ve diğer yatırımcıların alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgileri kapsamayabileceği dikkate alınmalıdır. Bu sayfalarda yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan BitHero Kripto Varlık Alım Satım Platformu A.Ş. sorumlu tutulamaz. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.
